ವಿಸ್ತೀರ್ಣ (ಚದರ ಕಿ.ಮೀ)

4866

ಮುಖ್ಯ ನದಿಗಳು

• ನೇತ್ರಾವತಿ
• ಕುಮಾರಧಾರಾ
• ಗುರುಪುರ (ಫಲ್ಗುಣಿ)
• ಶಾಂಭವಿ
• ನಂದಿನಿ (ಪಾವಂಜೆ)
• ಪಾಪನಾಶಿನಿ (ಉದ್ಯಾವರ ಹೊಳೆ)

ಭೂಪ್ರದೇಶ

ಪಶ್ಚಿಮಕ್ಕೆ ಅರಬ್ಬೀ ಸಮುದ್ರ ಮತ್ತು ಪೂರ್ವಕ್ಕೆ ಪಶ್ಚಿಮ ಘಟ್ಟಗಳ ಸಾಲುಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ಕರಾವಳಿ ತೀರ, ನದಿ ಮುಖಜ ಭೂಮಿಗಳು, ಸಣ್ಣ ಬೆಟ್ಟಗುಡ್ಡಗಳು ಮತ್ತು ಒಳನಾಡಿನಲ್ಲಿ ಫಲವತ್ತಾದ ಕೃಷಿ ಭೂಮಿಯನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿದೆ. ಮಂಗಳೂರು ನಗರವು ಪ್ರಮುಖ ಬಂದರು ಪ್ರದೇಶವಾಗಿದೆ.

ಹವಾಮಾನ

ಉಷ್ಣವಲಯದ ಮಾನ್ಸೂನ್ ಹವಾಮಾನ. ವರ್ಷದ ಹೆಚ್ಚಿನ ಭಾಗದಲ್ಲಿ ಅಧಿಕ ಆರ್ದ್ರತೆ (ಸರಾಸರಿ 78%) ಮತ್ತು ಹೆಚ್ಚು ಮಳೆ. ಜೂನ್‌ನಿಂದ ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್‌ವರೆಗೆ ನೈಋತ್ಯ ಮಾನ್ಸೂನ್‌ನಿಂದಾಗಿ ಭಾರಿ ಮಳೆ. ಅಕ್ಟೋಬರ್-ನವೆಂಬರ್‌ನಲ್ಲಿ ಹಿಂಗಾರು ಮಳೆ. ಡಿಸೆಂಬರ್‌ನಿಂದ ಫೆಬ್ರವರಿಯವರೆಗೆ ತಂಪಾದ ಮತ್ತು ಶುಷ್ಕ ವಾತಾವರಣ. ಮಾರ್ಚ್‌ನಿಂದ ಮೇ ವರೆಗೆ ಬಿಸಿ ಮತ್ತು ತೇವಾಂಶದಿಂದ ಕೂಡಿದ ಹವಾಮಾನ. ವಾರ್ಷಿಕ ಸರಾಸರಿ ಮಳೆ ಸುಮಾರು 3500-4000 ಮಿ.ಮೀ.

ಭೌಗೋಳಿಕ ಲಕ್ಷಣಗಳು

ಪ್ರಧಾನವಾಗಿ ಲ್ಯಾಟರೈಟ್ ಶಿಲೆಗಳು, ಗ್ರಾನೈಟ್ ನೈಸ್ (gneiss) ಮತ್ತು ಕರಾವಳಿ ಮರಳು ನಿಕ್ಷೇಪಗಳಿಂದ ಕೂಡಿದೆ. ನದಿ ಪಾತ್ರಗಳಲ್ಲಿ ಮೆಕ್ಕಲು ಮಣ್ಣು ಕಂಡುಬರುತ್ತದೆ.

ಅಕ್ಷಾಂಶ ಮತ್ತು ರೇಖಾಂಶ

ಅಂದಾಜು 12.57° N ನಿಂದ 13.13° N ಅಕ್ಷಾಂಶ, 74.73° E ನಿಂದ 75.67° E ರೇಖಾಂಶ

ನೆರೆಯ ಜಿಲ್ಲೆಗಳು

• ಉಡುಪಿ (ಉತ್ತರ)
• ಚಿಕ್ಕಮಗಳೂರು (ಈಶಾನ್ಯ)
• ಹಾಸನ (ಪೂರ್ವ)
• ಕೊಡಗು (ಆಗ್ನೇಯ)
• ಕಾಸರಗೋಡು (ಕೇರಳ ರಾಜ್ಯ) (ದಕ್ಷಿಣ)

ಸರಾಸರಿ ಎತ್ತರ (ಮೀಟರ್‌ಗಳಲ್ಲಿ)

ಸಮುದ್ರ ಮಟ್ಟದಿಂದ ಸರಾಸರಿ 20-30 ಮೀಟರ್ ಎತ್ತರದಲ್ಲಿದೆ. ಪೂರ್ವ ಭಾಗದಲ್ಲಿ ಪಶ್ಚಿಮ ಘಟ್ಟಗಳ ತಪ್ಪಲು ಪ್ರದೇಶವು ಹೆಚ್ಚು ಎತ್ತರವನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ (ಕೆಲವು ಕಡೆ 900 ಮೀಟರ್‌ಗಳವರೆಗೆ).

ಆಡಳಿತಾತ್ಮಕ ವಿಭಾಗಗಳು

ತಾಲ್ಲೂಕುಗಳು

ಮಂಗಳೂರು,ಬಂಟ್ವಾಳ,ಪುತ್ತೂರು,ಬೆಳ್ತಂಗಡಿ,ಸುಳ್ಯ,ಮೂಡುಬಿದಿರೆ (ಹೊಸ ತಾಲ್ಲೂಕು),ಕಡಬ (ಹೊಸ ತಾಲ್ಲೂಕು)

ಮುಖ್ಯ ಆದಾಯದ ಮೂಲಗಳು

• ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ಮತ್ತು ಹಣಕಾಸು ಸೇವೆಗಳು
• ಕೈಗಾರಿಕೆ (ವಿಶೇಷವಾಗಿ ಮಂಗಳೂರಿನಲ್ಲಿ - ಪೆಟ್ರೋಕೆಮಿಕಲ್ಸ್, ರಸಗೊಬ್ಬರ)
• ಮೀನುಗಾರಿಕೆ
• ಕೃಷಿ (ಅಡಿಕೆ, ತೆಂಗು, ಭತ್ತ, ರಬ್ಬರ್)
• ಶಿಕ್ಷಣ ಮತ್ತು ಆರೋಗ್ಯ ಸೇವೆಗಳು
• ಪ್ರವಾಸೋದ್ಯಮ
• ಸಣ್ಣ ಮತ್ತು ಮಧ್ಯಮ ಉದ್ಯಮಗಳು
• ಹೊರದೇಶಗಳಿಂದ ಬರುವ ಹಣ (NRI remittances)

ಜಿಡಿಪಿ ಕೊಡುಗೆ ಮಾಹಿತಿ

ರಾಜ್ಯದ ಆರ್ಥಿಕತೆಗೆ ಕೈಗಾರಿಕೆ, ಸೇವಾ ವಲಯ (ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್, ಶಿಕ್ಷಣ, ಆರೋಗ್ಯ), ಕೃಷಿ ಮತ್ತು ಮೀನುಗಾರಿಕೆ ಮೂಲಕ ಮಹತ್ವದ ಕೊಡುಗೆ ನೀಡುತ್ತದೆ. ಮಂಗಳೂರು ಪ್ರಮುಖ ವಾಣಿಜ್ಯ ಕೇಂದ್ರವಾಗಿದೆ.

ಮುಖ್ಯ ಕೈಗಾರಿಕೆಗಳು

• ಮಂಗಳೂರು ರಿಫೈನರಿ ಮತ್ತು ಪೆಟ್ರೋಕೆಮಿಕಲ್ಸ್ ಲಿಮಿಟೆಡ್ (MRPL)
• ಮಂಗಳೂರು ಕೆಮಿಕಲ್ಸ್ ಮತ್ತು ಫರ್ಟಿಲೈಸರ್ಸ್ (MCF)
• ಗೋಡಂಬಿ ಸಂಸ್ಕರಣಾ ಘಟಕಗಳು
• ಮೀನು ಸಂಸ್ಕರಣೆ ಮತ್ತು ರಫ್ತು ಘಟಕಗಳು
• ಕಬ್ಬಿಣದ ಅದಿರು ಉಂಡೆಗಳ ತಯಾರಿಕಾ ಘಟಕ (KIOCL - ಹಿಂದೆ ಕುದುರೆಮುಖದಿಂದ ಅದಿರು ಪಡೆಯುತ್ತಿತ್ತು)
• ಟೈಲ್ಸ್ (ಹೆಂಚು) ಕಾರ್ಖಾನೆಗಳು (ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕ)
• ಬೀಡಿ ಉದ್ಯಮ (ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕ)
• ಶಿಪ್ಪಿಂಗ್ ಮತ್ತು ಲಾಜಿಸ್ಟಿಕ್ಸ್ (ನವ ಮಂಗಳೂರು ಬಂದರಿನ ಮೂಲಕ)

ಐಟಿ ಪಾರ್ಕ್‌ಗಳು

ಮಂಗಳೂರು ನಗರದಲ್ಲಿ ಕೆಲವು ಐಟಿ ಪಾರ್ಕ್‌ಗಳು ಮತ್ತು ವಿಶೇಷ ಆರ್ಥಿಕ ವಲಯಗಳು (SEZ) ಸ್ಥಾಪನೆಯಾಗಿದ್ದು, ಹಲವಾರು ಐಟಿ ಮತ್ತು ಐಟಿಇಎಸ್ ಕಂಪನಿಗಳು ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತಿವೆ.

ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕ ಕೈಗಾರಿಕೆಗಳು

• ಕೈಮಗ್ಗ (ವಿಶೇಷವಾಗಿ ಸೀರೆಗಳು)
• ಕುಂಬಾರಿಕೆ
• ಬಿದಿರು ಮತ್ತು ಬೆತ್ತದ ಕರಕುಶಲ ವಸ್ತುಗಳು
• ದೋಣಿ ನಿರ್ಮಾಣ
• ತೆಂಗಿನ ನಾರು ಉದ್ಯಮ
• ಬೀಡಿ ಕಟ್ಟುವುದು

ಮುಖ್ಯ ಬೆಳೆಗಳು

• ಅಡಿಕೆ (ಪ್ರಮುಖ ವಾಣಿಜ್ಯ ಬೆಳೆ)
• ತೆಂಗು
• ಭತ್ತ
• ರಬ್ಬರ್
• ಕೊಕ್ಕೊ
• ಕಾಳುಮೆಣಸು
• ಶುಂಠಿ
• ದ್ವಿದಳ ಧಾನ್ಯಗಳು (ಉದ್ದು, ಹೆಸರು)

ಮಣ್ಣಿನ ವಿಧ

ಕರಾವಳಿ ಮರಳು ಮಿಶ್ರಿತ ಮಣ್ಣು, ಲ್ಯಾಟರೈಟ್ ಮಣ್ಣು, ಕೆಂಪು ಜೇಡಿ ಮಣ್ಣು ಮತ್ತು ನದಿ ಪಾತ್ರಗಳಲ್ಲಿ ಮೆಕ್ಕಲು ಮಣ್ಣು. ಮಣ್ಣು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಆಮ್ಲೀಯ ಗುಣವನ್ನು ಹೊಂದಿರುತ್ತದೆ.

ನೀರಾವರಿ ವಿವರಗಳು

ನೇತ್ರಾವತಿ, ಕುಮಾರಧಾರಾ ಮತ್ತು ಇತರ ನದಿಗಳಿಂದ ಕಾಲುವೆಗಳ ಮೂಲಕ ಮತ್ತು ಏತ ನೀರಾವರಿ ಯೋಜನೆಗಳ ಮೂಲಕ ನೀರಾವರಿ. ಹಲವಾರು ಸಣ್ಣ ಅಣೆಕಟ್ಟುಗಳು ಮತ್ತು ಕಿಂಡಿ ಅಣೆಕಟ್ಟುಗಳಿವೆ. ಹೆಚ್ಚಿನ ಕೃಷಿ ಮಳೆ ಆಶ್ರಿತವಾಗಿದೆ.

ತೋಟಗಾರಿಕೆ ಬೆಳೆಗಳು

• ಮಾವು
• ಹಲಸು
• ಬಾಳೆಹಣ್ಣು
• ಸಪೋಟ
• ಪಪ್ಪಾಯಿ
• ಅನಾನಸು
• ತರಕಾರಿಗಳು (ಸೌತೆಕಾಯಿ, ಹಾಗಲಕಾಯಿ, ಬೆಂಡೆಕಾಯಿ)
• ಹೂವುಗಳು (ಮಲ್ಲಿಗೆ, ಸೇವಂತಿಗೆ)

ರೇಷ್ಮೆ ಕೃಷಿ ವಿವರಗಳು

ಜಿಲ್ಲೆಯಲ್ಲಿ ರೇಷ್ಮೆ ಕೃಷಿ ಅಷ್ಟೊಂದು ಪ್ರಚಲಿತದಲ್ಲಿಲ್ಲ.

ಪಶುಸಂಗೋಪನೆ

• ಹೈನುಗಾರಿಕೆ (ಹಸು, ಎಮ್ಮೆ ಸಾಕಾಣಿಕೆ)
• ಕೋಳಿ ಸಾಕಾಣಿಕೆ (ಮಾಂಸ ಮತ್ತು ಮೊಟ್ಟೆಗಾಗಿ)
• ಕುರಿ ಮತ್ತು ಮೇಕೆ ಸಾಕಾಣಿಕೆ (ಸಣ್ಣ ಪ್ರಮಾಣದಲ್ಲಿ)

ಲಭ್ಯವಿರುವ ಅದಿರುಗಳು

• ಲ್ಯಾಟರೈಟ್ (ಕಟ್ಟಡ ಕಲ್ಲು)
• ಸಿಲಿಕಾ ಮರಳು
• ಬಾಕ್ಸೈಟ್ (ಸಣ್ಣ ನಿಕ್ಷೇಪಗಳು)
• ಚೈನಾ ಕ್ಲೇ (каолин)
• ಕಟ್ಟಡ ಕಲ್ಲುಗಳು

ಅರಣ್ಯ ಪ್ರದೇಶದ ಶೇಕಡಾವಾರು

ಜಿಲ್ಲೆಯ ಶೇ. 30-35% ಭಾಗ ಅರಣ್ಯದಿಂದ ಆವೃತವಾಗಿದೆ (ಅಂದಾಜು). ಪಶ್ಚಿಮ ಘಟ್ಟಗಳ ತಪ್ಪಲು ಪ್ರದೇಶಗಳಲ್ಲಿ ನಿತ್ಯಹರಿದ್ವರ್ಣ, ಅರೆ ನಿತ್ಯಹರಿದ್ವರ್ಣ ಮತ್ತು ತೇವಾಂಶಭರಿತ ಎಲೆ ಉದುರುವ ಕಾಡುಗಳಿವೆ. ಕರಾವಳಿ ತೀರದಲ್ಲಿ ಮ್ಯಾಂಗ್ರೋವ್ ಕಾಡುಗಳು ಕಂಡುಬರುತ್ತವೆ.

ಸಸ್ಯ ಮತ್ತು ಪ್ರಾಣಿ ಸಂಕುಲ

ಪಶ್ಚಿಮ ಘಟ್ಟಗಳ ಜೀವವೈವಿಧ್ಯವನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ತೇಗ, ಬೀಟೆ, ಹೊನ್ನೆ, ನಂದಿ, ಮಾವು, ಹಲಸು, ಕಾಡುಮಾವಿನಂತಹ ಮರಗಳು. ಆನೆ (ಕೆಲವು ವಲಸೆ ಪ್ರದೇಶಗಳು), ಚಿರತೆ, ಕಾಡೆಮ್ಮೆ, ಜಿಂಕೆ, ಕಡವೆ, ಕಾಡುಹಂದಿ, ವಿವಿಧ ಜಾತಿಯ ಹಾವುಗಳು (ವಿಶೇಷವಾಗಿ ಕಾಳಿಂಗ ಸರ್ಪ), ಮತ್ತು ಪಕ್ಷಿಗಳು ಕಂಡುಬರುತ್ತವೆ. ಪುಷ್ಪಗಿರಿ ವನ್ಯಜೀವಿ ಅಭಯಾರಣ್ಯದ (ಕೊಡಗು ಜಿಲ್ಲೆ) ಕೆಲವು ಭಾಗಗಳು ಈ ಜಿಲ್ಲೆಯ ಗಡಿಗೆ ಹೊಂದಿಕೊಂಡಿವೆ.

ಹೆಸರುವಾಸಿ

ತುಳುನಾಡಿನ ಹೆಬ್ಬಾಗಿಲು, ಸಂಸ್ಕೃತಿ ಮತ್ತು ಸೌಂದರ್ಯದ ಸಂಗಮ

ಮುಖ್ಯ ಆಕರ್ಷಣೆಗಳು

ಇತರ ಆಕರ್ಷಣೆಗಳು

ಭೇಟಿ ನೀಡಲು ಉತ್ತಮ ಸಮಯ

ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್‌ನಿಂದ ಮಾರ್ಚ್‌ವರೆಗೆ. ಈ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ವಾತಾವರಣವು ಆಹ್ಲಾದಕರವಾಗಿರುತ್ತದೆ. ಮಳೆಗಾಲದಲ್ಲಿ (ಜೂನ್-ಆಗಸ್ಟ್) ಕಡಲತೀರಗಳು ಪ್ರಕ್ಷುಬ್ಧವಾಗಿರಬಹುದು ಮತ್ತು ಹೊರಾಂಗಣ ಚಟುವಟಿಕೆಗಳಿಗೆ ಅಡಚಣೆಯಾಗಬಹುದು.

ಪ್ರವಾಸಿ ಮಾರ್ಗಗಳು

• ಧಾರ್ಮಿಕ ಕ್ಷೇತ್ರಗಳ ಯಾತ್ರೆ (ಮಂಗಳಾದೇವಿ, ಕದ್ರಿ, ಧರ್ಮಸ್ಥಳ, ಕುಕ್ಕೆ, ಕಟೀಲು, ಮೂಡುಬಿದಿರೆ)
• ಕಡಲತೀರಗಳ ವಿಹಾರ (ಪಣಂಬೂರು, ತಣ್ಣೀರುಬಾವಿ, ಸೋಮೇಶ್ವರ)
• ಪ್ರಕೃತಿ ಮತ್ತು ಸಾಹಸ (ಪಿಲಿಕುಳ, ಜಮಾಲಾಬಾದ್ ಚಾರಣ)
• ಸಾಂಸ್ಕೃತಿಕ ಪ್ರವಾಸ (ಗುತ್ತು ಮನೆ, ಯಕ್ಷಗಾನ)

ಹೆಸರಾಂತವಾದುದು

• ತುಳುನಾಡು ಸಂಸ್ಕೃತಿ
• ಯಕ್ಷಗಾನ ಕಲೆ
• ಭೂತ ಕೋಲ ಮತ್ತು ನಾಗಾರಾಧನೆ
• ಕಂಬಳ (ಕೋಣಗಳ ಓಟ)
• ಕರಾವಳಿ ಪಾಕ ಪದ್ಧತಿ (ವಿಶೇಷವಾಗಿ ಮೀನಿನ ಖಾದ್ಯಗಳು)
• ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ಮತ್ತು ಶಿಕ್ಷಣ ಸಂಸ್ಥೆಗಳು
• ಮಂಗಳೂರು ಹೆಂಚು

ಜನರು ಮತ್ತು ಸಂಸ್ಕೃತಿ

ತುಳು, ಕನ್ನಡ, ಕೊಂಕಣಿ, ಬ್ಯಾರಿ ಸಂಸ್ಕೃತಿಗಳ ಸಂಗಮ. ಜನರು ಉದ್ಯಮಶೀಲರು, ಶಿಕ್ಷಣಪ್ರಿಯರು ಮತ್ತು ಧಾರ್ಮಿಕ ಮನೋಭಾವದವರು. ಅತಿಥಿ ಸತ್ಕಾರಕ್ಕೆ ಹೆಸರುವಾಸಿ. ಸಮುದಾಯ ಪ್ರಜ್ಞೆ ಮತ್ತು ಸಂಘಟಿತ ಜೀವನಶೈಲಿ ಇಲ್ಲಿನ ವೈಶಿಷ್ಟ್ಯ.

ವಿಶೇಷ ಆಹಾರಗಳು

• ಕೋರಿ ರೊಟ್ಟಿ (ಅಕ್ಕಿ ರೊಟ್ಟಿ ಮತ್ತು ಕೋಳಿ ಸುಕ್ಕ)
• ನೀರು ದೋಸೆ
• ಪತ್ರೊಡೆ
• ಮೂಡೆ/ಕ ಕೊಟ್ಟಿಗೆ (ಇಡ್ಲಿಯ ಒಂದು ವಿಧ)
• ಮಂಗಳೂರು ಮೀನಿನ ಊಟ (ಫಿಶ್ ಕರಿ, ಫಿಶ್ ಫ್ರೈ)
• ಚಿಕನ್ ಸುಕ್ಕ
• ಕಡ್ಲೆ ಬೇಳೆ ಪಾಯಸ
• ಮಂಗಳೂರು ಬನ್ಸ್
• ಸೆಮಿಗೆ ಅಡ್ಯೆ (ಶಾವಿಗೆ)
• ಅಪ್ಪಂ

ಸಿಹಿತಿಂಡಿಗಳು

• ಬೆಲ್ಲದ ಪಾಯಸ
• ಹೋಳಿಗೆ (ಕಾಯಿ, ಕಡಲೆಬೇಳೆ)
• ಮಣ್ಣಿ
• ಅತ್ರಾಸ (ಕಜ್ಜಾಯ)
• ಬಾಳೆಹಣ್ಣಿನ ರಸಾಯನ

ಉಡುಗೆ ಸಂಸ್ಕೃತಿ

ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕವಾಗಿ ಮಹಿಳೆಯರು ಸೀರೆ ಮತ್ತು ಪುರುಷರು ಪಂಚೆ (ಲುಂಗಿ ಅಥವಾ ಕಚ್ಚೆ ಪಂಚೆ) ಮತ್ತು ಶರ್ಟ್ ಧರಿಸುತ್ತಾರೆ. ವಿಶೇಷ ಸಂದರ್ಭಗಳಲ್ಲಿ ಮತ್ತು ಧಾರ್ಮಿಕ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮಗಳಲ್ಲಿ ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕ ಉಡುಗೆಗಳಿಗೆ ಪ್ರಾಮುಖ್ಯತೆ. ಆಧುನಿಕ ಉಡುಪುಗಳು ನಗರ ಪ್ರದೇಶಗಳಲ್ಲಿ ಮತ್ತು ಯುವಜನರಲ್ಲಿ ಸಾಮಾನ್ಯ.

ಹಬ್ಬಗಳು

• ದೀಪಾವಳಿ
• ಯುಗಾದಿ
• ಗಣೇಶ ಚತುರ್ಥಿ (ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಗಣೇಶೋತ್ಸವಗಳು ವಿಜೃಂಭಣೆಯಿಂದ ನಡೆಯುತ್ತವೆ)
• ನವರಾತ್ರಿ (ಮಂಗಳೂರು ದಸರಾ ಪ್ರಸಿದ್ಧ)
• ಕ್ರಿಸ್‌ಮಸ್
• ಈದ್-ಮಿಲಾದ್ ಮತ್ತು ರಂಜಾನ್
• ನಾಗರ ಪಂಚಮಿ
• ಭೂತ ಕೋಲ ಮತ್ತು ನೇಮೋತ್ಸವಗಳು
• ಕಂಬಳ (ನವೆಂಬರ್‌ನಿಂದ ಮಾರ್ಚ್‌ವರೆಗೆ)
• ಮಂಗಳೂರು ಹಬ್ಬ (ಕಾಲಕಾಲಕ್ಕೆ ಆಯೋಜನೆ)

ಮಾತನಾಡುವ ಭಾಷೆಗಳು

• ತುಳು (ಪ್ರಮುಖ ಪ್ರಾದೇಶಿಕ ಭಾಷೆ)
• ಕನ್ನಡ (ಅಧಿಕೃತ ಭಾಷೆ)
• ಕೊಂಕಣಿ
• ಬ್ಯಾರಿ (ಮುಸ್ಲಿಂ ಸಮುದಾಯದ ಭಾಷೆ)
• ಮಲಯಾಳಂ (ಗಡಿ ಭಾಗಗಳಲ್ಲಿ)
• ಉರ್ದು

ಕಲಾ ಪ್ರಕಾರಗಳು

• ಯಕ್ಷಗಾನ (ತೆಂಕುತಿಟ್ಟು ಮತ್ತು ಬಡಗುತಿಟ್ಟು ಶೈಲಿಗಳು)
• ತಾಳಮದ್ದಳೆ
• ನಾಗಮಂಡಲ
• ಭರತನಾಟ್ಯ ಮತ್ತು ಕರ್ನಾಟಕ ಶಾಸ್ತ್ರೀಯ ಸಂಗೀತ

ಜಾನಪದ ಕಲೆಗಳು

• ಭೂತ ಕೋಲ (ದೈವಾರಾಧನೆ)
• ಆಟಿ ಕಳೆಂಜ
• ಕರಂಗೋಲು ಕುಣಿತ
• ಪಿಲಿ ಏಸ (ಹುಲಿವೇಷ)
• ಡೊಲ್ಲು ಕುಣಿತ (ಕೆಲವು ಕಡೆ)
• ಕಂಗೀಲು ಕುಣಿತ
• ಕೊರಗರ ಡೋಲು

ಸಂಪ್ರದಾಯಗಳು ಮತ್ತು ಆಚರಣೆಗಳು

ದೈವಾರಾಧನೆ, ನಾಗಾರಾಧನೆ, ಅಳಿಯ ಸಂತಾನ ಕಟ್ಟು (ಹಿಂದೆ ಕೆಲವು ಸಮುದಾಯಗಳಲ್ಲಿ ಪ್ರಚಲಿತವಿತ್ತು), ಕೃಷಿ ಸಂಬಂಧಿತ ಆಚರಣೆಗಳು, ಕಡಲಿಗೆ ಪೂಜೆ ಸಲ್ಲಿಸುವುದು, ವಿಶಿಷ್ಟ ವಿವಾಹ ಪದ್ಧತಿಗಳು, ಹಿರಿಯರಿಗೆ ಗೌರವ, ಅತಿಥಿ ಸತ್ಕಾರ.

ಸಂಗ್ರಹಾಲಯಗಳು ಮತ್ತು ಕಲಾ ಗ್ಯಾಲರಿಗಳು

• ಶ್ರೀಮಂತಿ ಬಾಯಿ ಸ್ಮಾರಕ ಸರ್ಕಾರಿ ವಸ್ತುಸಂಗ್ರಹಾಲಯ (ಬೀಜೈ ಮ್ಯೂಸಿಯಂ), ಮಂಗಳೂರು
• ಅಲೋಶಿಯಸ್ ಕಾಲೇಜು ಮ್ಯೂಸಿಯಂ (ಅಲೋಯ್ಸಿಯಂ)
• ಮಂಜೂಷಾ ವಸ್ತುಸಂಗ್ರಹಾಲಯ, ಧರ್ಮಸ್ಥಳ
• ಪಿಲಿಕುಳ ಕರಕುಶಲ ಗ್ರಾಮ

ಜನಸಂಖ್ಯೆ

2,089,649 (2011ರ ಜನಗಣತಿಯಂತೆ)

ಸಾಕ್ಷರತಾ ಪ್ರಮಾಣ

88.57% (2011ರ ಜನಗಣತಿಯಂತೆ, ಕರ್ನಾಟಕದಲ್ಲೇ ಅತಿ ಹೆಚ್ಚು ಸಾಕ್ಷರತೆ ಹೊಂದಿರುವ ಜಿಲ್ಲೆಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದು)

ಲಿಂಗಾನುಪಾತ

ಪ್ರತಿ 1000 ಪುರುಷರಿಗೆ 1020 ಮಹಿಳೆಯರು (2011ರ ಜನಗಣತಿಯಂತೆ)

ನಗರ ಮತ್ತು ಗ್ರಾಮೀಣ ವಿಭಜನೆ

ಮಂಗಳೂರು ನಗರವು ಪ್ರಮುಖ ನಗರೀಕರಣ ಕೇಂದ್ರ. ಜಿಲ್ಲೆಯ ಶೇ. 47.67% ಜನಸಂಖ್ಯೆ ನಗರ ಪ್ರದೇಶಗಳಲ್ಲಿ ವಾಸಿಸುತ್ತದೆ (2011ರಂತೆ).

ಸಂಕ್ಷಿಪ್ತ ಇತಿಹಾಸ (ಕನ್ನಡದಲ್ಲಿ)

ದಕ್ಷಿಣ ಕನ್ನಡ ಜಿಲ್ಲೆಯು ಪ್ರಾಚೀನ ಕಾಲದಿಂದಲೂ 'ತುಳುನಾಡು' ಎಂದು ಕರೆಯಲ್ಪಡುವ ಪ್ರದೇಶದ ಪ್ರಮುಖ ಭಾಗವಾಗಿದೆ. ಅಳುಪರು ಈ ಪ್ರದೇಶವನ್ನು ದೀರ್ಘಕಾಲ ಆಳಿದರು, ಇವರ ರಾಜಧಾನಿ ಉದ್ಯಾವರ ಮತ್ತು ನಂತರ ಮಂಗಳಾಪುರ (ಮಂಗಳೂರು) ಆಗಿತ್ತು. ನಂತರ ವಿಜಯನಗರ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯ, ಕೆಳದಿ ನಾಯಕರು, ಹೈದರ್ ಅಲಿ ಮತ್ತು ಟಿಪ್ಪು ಸುಲ್ತಾನರ ಆಳ್ವಿಕೆಗೆ ಒಳಪಟ್ಟಿತ್ತು. 1799ರಲ್ಲಿ ಬ್ರಿಟಿಷರ ಆಳ್ವಿಕೆಗೆ ಒಳಪಟ್ಟು, ಮದ್ರಾಸ್ ಪ್ರೆಸಿಡೆನ್ಸಿಯ ಭಾಗವಾಯಿತು. 1956ರಲ್ಲಿ ರಾಜ್ಯಗಳ ಪುನರ್ವಿಂಗಡಣೆಯ ನಂತರ ವಿಶಾಲ ಮೈಸೂರು ರಾಜ್ಯಕ್ಕೆ (ನಂತರ ಕರ್ನಾಟಕ) ಸೇರಿತು. 1997ರಲ್ಲಿ ದಕ್ಷಿಣ ಕನ್ನಡ ಜಿಲ್ಲೆಯನ್ನು ವಿಭಜಿಸಿ ಉಡುಪಿ ಜಿಲ್ಲೆಯನ್ನು ರಚಿಸಲಾಯಿತು.

ಐತಿಹಾಸಿಕ ಕಾಲಗಣನೆ

ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯಗಳು

• ಮಂಗಳೂರು ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾನಿಲಯ, ಕೊಣಾಜೆ
• ನಿಟ್ಟೆ (ಡೀಮ್ಡ್ ಟು ಬಿ ಯೂನಿವರ್ಸಿಟಿ), ದೇರಳಕಟ್ಟೆ
• ಯೆನೆಪೋಯ (ಡೀಮ್ಡ್ ಟು ಬಿ ಯೂನಿವರ್ಸಿಟಿ), ದೇರಳಕಟ್ಟೆ
• ಶ್ರೀನಿವಾಸ್ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯ, ಮಂಗಳೂರು

ಸಂಶೋಧನಾ ಸಂಸ್ಥೆಗಳು

• ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಮೀನುಗಾರಿಕಾ ಅಭಿವೃದ್ಧಿ ಮಂಡಳಿಯ (NFDB) ಪ್ರಾದೇಶಿಕ ಕೇಂದ್ರ
• ಕೇಂದ್ರೀಯ ಕಡಲ ಮೀನುಗಾರಿಕಾ ಸಂಶೋಧನಾ ಸಂಸ್ಥೆ (CMFRI) ಸಂಶೋಧನಾ ಕೇಂದ್ರ, ಮಂಗಳೂರು
• ವಿವಿಧ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯಗಳ ಸಂಶೋಧನಾ ವಿಭಾಗಗಳು

ಕಾಲೇಜುಗಳು

• ನ್ಯಾಷನಲ್ ಇನ್‌ಸ್ಟಿಟ್ಯೂಟ್ ಆಫ್ ಟೆಕ್ನಾಲಜಿ ಕರ್ನಾಟಕ (NITK), ಸುರತ್ಕಲ್
• ಕಸ್ತೂರ್ಬಾ ಮೆಡಿಕಲ್ ಕಾಲೇಜು (KMC), ಮಂಗಳೂರು (ಮಣಿಪಾಲ MAHE ಅಂಗಸಂಸ್ಥೆ)
• ಎ.ಜೆ. ಇನ್‌ಸ್ಟಿಟ್ಯೂಟ್ ಆಫ್ ಮೆಡಿಕಲ್ ಸೈನ್ಸಸ್, ಮಂಗಳೂರು
• ಫಾದರ್ ಮುಲ್ಲರ್ ಮೆಡಿಕಲ್ ಕಾಲೇಜು, ಮಂಗಳೂರು
• ಸಂತ ಅಲೋಶಿಯಸ್ ಕಾಲೇಜು, ಮಂಗಳೂರು
• ಶ್ರೀ ಧರ್ಮಸ್ಥಳ ಮಂಜುನಾಥೇಶ್ವರ (SDM) ಕಾನೂನು ಕಾಲೇಜು ಮತ್ತು ವ್ಯವಹಾರ ನಿರ್ವಹಣಾ ಕಾಲೇಜು, ಮಂಗಳೂರು
• ಕೆನರಾ ಕಾಲೇಜು, ಮಂಗಳೂರು

ರಸ್ತೆ

ಉತ್ತಮ ರಸ್ತೆ ಸಂಪರ್ಕ ಹೊಂದಿದೆ. ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಹೆದ್ದಾರಿ NH-66 (ಪನ್ವೇಲ್-ಕನ್ಯಾಕುಮಾರಿ), NH-75 (ಬೆಂಗಳೂರು-ಮಂಗಳೂರು), NH-169 (ಮಂಗಳೂರು-ಶಿವಮೊಗ್ಗ) ಜಿಲ್ಲೆಯ ಮೂಲಕ ಹಾದುಹೋಗುತ್ತವೆ. ಕರ್ನಾಟಕ ರಾಜ್ಯ ರಸ್ತೆ ಸಾರಿಗೆ ಸಂಸ್ಥೆ (KSRTC) ಮತ್ತು ಖಾಸಗಿ ಬಸ್ಸುಗಳು ವ್ಯಾಪಕ ಸೇವೆ ಒದಗಿಸುತ್ತವೆ.

ರೈಲು

ಮಂಗಳೂರು ಸೆಂಟ್ರಲ್ (MAQ) ಮತ್ತು ಮಂಗಳೂರು ಜಂಕ್ಷನ್ (MAJN) ಪ್ರಮುಖ ರೈಲು ನಿಲ್ದಾಣಗಳು. ದೇಶದ ಎಲ್ಲಾ ಪ್ರಮುಖ ನಗರಗಳಿಗೆ ರೈಲು ಸಂಪರ್ಕವಿದೆ. ಕೊಂಕಣ ರೈಲ್ವೆ ಮಾರ್ಗವೂ ಜಿಲ್ಲೆಯ ಮೂಲಕ ಹಾದುಹೋಗುತ್ತದೆ.

ವಿಮಾನ

ಮಂಗಳೂರು ಅಂತರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ವಿಮಾನ ನಿಲ್ದಾಣ (IXE), ಬಜ್ಪೆ ಯಲ್ಲಿದೆ. ದೇಶೀಯ ಮತ್ತು ಅಂತರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ವಿಮಾನಯಾನ ಸೇವೆಗಳು ಲಭ್ಯವಿದೆ.

ನವ ಮಂಗಳೂರು ಬಂದರು (New Mangalore Port) ಭಾರತದ ಪ್ರಮುಖ ಬಂದರುಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದಾಗಿದ್ದು, ಸರಕು ಸಾಗಾಣಿಕೆಗೆ ಮಹತ್ವದ ಪಾತ್ರ ವಹಿಸುತ್ತದೆ.